Rysunek na kamieniu z użyciem jednej gęstości tuszu jest właściwie identyczny jak praca czarnym tuszem na gładkiej powierzchni papieru. Do tej metody wybieramy kamień średniej twardości. Kamień zbyt miękki nadaje się tylko do działań z zastosowaniem dużych plam, a kamień bardzo twardy niezbyt chętnie ściąga tusz z pióra. Kamień należy starannie wygładzić. Musimy także sprawdzić, czy na powierzchni nie ma śladów przypadkowych zarysowań. Jeśli takowe występują kamień powinno się dalej wygładzać. Rysy na powierzchni biorą się najczęściej z przypadkowego zabrudzenia grubym materiałem ściernym, zadrapań ostrą krawędzią kostki polerskiej lub krawędzi kamienia używanego do polerowania. Szczególnie w metodzie piórowej polecam uczulić powierzchnię kamienia. Można to zrobić przemywając kamień słabym roztworem kwasu octowego lub ałunu. Można także przetrzeć całą powierzchnię wapienia czystym i świeżym olejkiem terpentynowym, terpentyną francuską lub przemyć kamień bardzo słabym roztworem mydła (np. marsylskiego). W każdej z tych metod występujące zatłuszczenie jest powierzchniowe i łatwe do usunięcia podczas wstępnej preparacji.

Do rysowania na kamieniu używamy gotowych tuszów, innego do metody pędzlowej, innego do pracy cienkim piórkiem angielskim. Jeśli nie dysponujemy gotowymi tuszami, do każdej z tych metod musimy dobrać odpowiedniej gęstości tusz poprzez utarcie z wodą lub terpentyną. Praca miękkimi pędzlami nie uszkadza wygładzonej powierzchni, jednak stosując zaostrzone pióra, patyki, stalówki starajmy się nie przyciskać ich zbyt mocno, aby nie zarysować powierzchni. Pióra angielskie lub różnej grubości stalówki należy czyścić z resztek szybko krzepnącego tuszu utrudniającego spływanie. Ponieważ kamień tępi cienką końcówkę pióra, polecam od czasu do czasu podszlifowanie jej na bardzo cienkim papierze ściernym ( 1500-2000).

Najczęstszym błędem popełnianym podczas rysowania w tej metodzie jest przenoszenie pewnych nawyków wyniesionych z pracy na papierze. Nie należy sugerować się różnymi tonami wprowadzonego tuszu. Mimo pozornych różnic i tak w efekcie dadzą jednakowy czarny ślad. Ponieważ działamy mocnym środkiem zatłuszczającym pamiętajmy, że tusz zatłuszcza kamień nie tylko w głąb, ale i na boki. Musimy zatem zachować konieczną odległość pomiędzy kreskami lub plamami. Inaczej efekty wprowadzenia gęstej siatki drobnych kresek dadzą w końcu czarną, jednolitą plamę. Jeśli chcemy uzyskać rysunek nie tylko płaszczyznowy, ale wzbogacony o delikatne tony, możemy zamiast wygładzonego kamienia użyć płyty groszkowej, a półtony wydobyć przez wcieranie tuszu pędzlem lub metodą tamponową. Jednak wygroszkowana powierzchnia wyklucza uzyskanie bardzo precyzyjnego, linearnego rysunku z bogactwem tonu półsuchego pędzla.

Podczas pracy unikajmy dotykania powierzchni kamienia ręką lub zawilgocenia płaszczyzny. Do rysowania proponuje użyć podkładki z drewnianej podpórki, grubego filcu lub wielokrotnie złożonej kartki papieru. Korektę błędnie narysowanych fragmentów usuwamy ostrożnie przez wyskrobywanie igłą lub skrobakami kątowymi. Retusz wykonujemy bezwzględnie na wyschniętym tuszu aby uniknąć rozmazywania rysunku

Warto wspomnieć o metodzie punktowej, która była powszechnie stosowana w litografii reprodukcyjnej do opracowywania matryc półtonowych w litografii barwnej. Punktowanie ma postać rastra wykonanego ręcznie a polegają na rysowaniu cienkim piórem punktów o różnym zagęszczeniu i formie ziarna. Tą metodą opracowywano cały rysunek wraz z jego tonowym modelunkiem. Powyższą metodę polecam jako uzupełnienie zmiękczeń w rysunkach pędzlowo- piórowych. Ponieważ tusz inaczej spływa na papier i kamień proponuję wykonać próby gęstości tuszu używanego do rysowania piórkiem bezpośrednio na marginesach nie zagumowanego kamienia. Miejsce to będzie dobrym próbnikiem spływania tuszu z pióra, a uzyskany rysunek sprawdzeniem siły preparatu używanego do trawienia. Marginesy z próbnym rysunkiem usuwamy po nadaniu farby. Rysunek talkujemy i gumujemy dopiero po całkowitym wyschnięciu tuszu.

Próba z użyciem różnych narzędzi i materiałów tuszowych na kamieniu wygładzonym. Rysując tuszem litograficznym musimy wziąć pod uwagę, że zawarte w tuszu składniki zatłuszczają kamień nie tylko w głąb, ale i na boki. Konsekwencją właściwości kamienia będzie konieczność zachowania wymaganej odległości między rysunkiem. Zbyt małe światło między plamami lub zagęszczeniem kresek da nam w efekcie jednolitą plamę. Do rysunku piórkiem, o ile nie dysponujemy gotowym tuszem, musimy przygotować tusz odpowiedniej gęstości, który oprócz dobrego spływania z pióra będzie skutecznie zatłuszczał kamień. Na górze wykorzystałem rysowanie pędzlem miękkim i tzw. szczecinakiem. Rysunek środkowy jest obrazem rysunku piórem i stalówką. Działanie tuszem w kałuży wody i terpentyny potwierdzają nieprzydatność gładkiej płaszczyzny kamienia do technik lawowania. Ton występujący między plamami z podczas drukowania będzie się zwiększał, aż do utworzenia płaszczyzny.

Odbitka grafiki wykonana piórkiem i cienką stalówką. Powierzchnia kamienia została wygładzona karborundem o grubości ziarna 380. Wypolerowanie powierzchni z pewnością dałoby możliwość uzyskania cieńszej kreski. Nie do końca wypolerowana powierzchnia lepiej zatrzymuje wilgoć, druk jest jaśniejszy, kamień mniej wysycha a wałek nie ślizga się. Rysunek przeprowadzony poprawnie, odstępy między kreskami zachowują wymaganą odległość i nie tworzą plam. Umiejętne spreparowanie słabym kwasem jest wystarczające, aby powierzchnia nie tonowała. Rysunek został wykonany tuszem do rysunku piórkiem firmy Charbonnel. Druk wykonany farbą offsetową firmy Van Son na papierze Hannemühle. Tak wykonany rysunek może być drukowany również na gładkich papierach. Rysunek można wzbogacić np. kamieniorytem. Należy pamiętać, że powierzchnia wygładzona a nie wypolerowana mocniej tępi cienkie piórka.

Litografia tuszowa wykonana jedną gęstością tuszu. Kamień, podobnie jak w przykładzie XIV, został wygładzony. Rysunek został wykonany metodą alla prima cienkim pędzlem i stalówką. Rysunek wykonano tuszem do piórka firmy Charbonnel. Tusz o barwie brązowej mocno spływał z pędzla a niedosycenia w rysunku wynikają z małej kontroli tonu. Na odbitce widoczne są jako jaśniejsze linie śladu pędzla. Użycie czarnego tuszu pozwala na większą kontrolę rysunku. Także kamienie miękkie lub średniej twardości, o jasnej barwie, ułatwiają śledzenie przebiegu rysowania. Druk i materiały jak w przykładzie XIV.