Kamień litograficzny po wyszlifowaniu i uczuleniu powierzchni jest bardzo wrażliwy na zatłuszczenia nawet ilościami śladowymi substancji, które po odpowiednim przygotowaniu mogą być częścią rysunku. Aby spowodować zatłuszczenie kamienia wcale nie musimy rysować bezpośrednio na jego powierzchni, ale działając na innych podłożach, przenieść rysunek na kamień. Metody te są dużym ułatwieniem, szczególnie, gdy rysunek chcemy wykonać poza pracownią. Wśród metod przedrukowywania rysunku dokładnie opisano zasady postępowania z użyciem różnych papierów przedrukowych. Po zagruntowaniu powierzchni papieru odpowiednim gruntem możemy wykonać na nim rysunek tłustymi materiałami, a po zwilżeniu od strony papieru, wykorzystując właściwość rozwarstwienia podłoża przedrukować pracę na kamień. Właściwie każdy rysunek wykonany tłustym materiałem da się oddrukować na kamień lub blachę. Oczywiście wysychanie lub starzenie się materiału na papierze przedrukowym zmusza nas do wykonania przedruku w określonym czasie. Wykorzystując podobne zasady, które umożliwiają nam wykonanie przedruku anastatycznego ze starych druków bez obawy o ich zniszczenie, możemy przedrukować na kamień druk z odbitki ksero. Używając agresywnych rozpuszczalników nitro, acetonowych lub tri możemy rozpuścić rysunek wykonany tonerem na odbitce ksero.

Dociskając papier z odbitką ksero, zwilżając papier lub kamień rozpuszczalnikiem doprowadzamy do częściowego rozpuszczenia i przeniesienia tonera. Przyklejając się do powierzchni kamienia nie wchodzi w reakcję z wapieniem, lecz staje się tylko nośnikiem dla farby. Po utrwaleniu go tłustą farbą możemy wykonać druki. Nie kontrolowana wilgotność papieru może spowodować rozmycie lub odwrotnie, tylko częściowe przeniesienie rysunku z odbitki ksero na kamień lub blachę. Niedogodności te, przy pełnej kontroli procesu i oceny jakości materiału wyjściowego pokonują traktując odbitkę ksero i znajdujący się na papierze toner jako gotowy nośnik dla farby. Aby przedrukować rysunek z odbitki ksero na papier wystarczy zwykła farba. W celu pełnego zatłuszczenia kamienia czarną farbą przedrukową lub piórową wzmacniam ją ucierając w jednakowych proporcjach z tuszem litograficznym i tynkturą do zmywania rysunków.

W razie potrzeby rozrzedzam kilkoma kroplami olejku terpentynowego. Farbę możemy przygotować w większej ilości lub w miarę potrzeby bezpośrednio przed wykonaniem przedruku. Preparowanie papieru najlepiej wykonać na czystej, odtłuszczonej szybie. W metodzie tej wykorzystuję właściwości mokrego papieru, podobnie jak wilgotnego kamienia zakwaszonego bardzo słabym roztworem kwasu azotowego i gumy arabskiej. Dopóki papier pozostaje w stanie wilgotnym, podobnie jak kamień, całkiem bezpiecznie można nadawać go tłustą farbą. Najwygodniej na papier nadawać farbę miękkim wałkiem z drobnoporowatej gąbki. Może to być wałek do malowania farbą lub tzw. lokówka. Odbitki ksero wykonywane są na różnych papierach, jednak po zmoczeniu każdy z nich ma tendencję do rozklejania się. Obracający się wałek zapobiega zrywaniu pigmentu tonera, nie trze, tylko dociska farbę do rysunku, pozostawiając na nim część tłustego materiału. Nadawanie farby rozpoczynamy na próbnej, dodatkowej odbitce ksero, zdejmując nadmiar farby i rozpuszczalnika z wałka. Powstały na początku nadawania ton rozpuszczonej farby po pewnym czasie maleje, dając w miarę czyste miejsca poza rysunkiem. Ewentualny ton usuwamy gąbką umoczoną w preparacie.

Nadawanie należy wykonać ostrożnie, niezbyt obficie mocząc papier oraz używać niewielkiej ilości farby na wałku. Zbyt gruba warstwa farby przedrukowej podczas tłoczenia ulega częściowo rozgnieceniu dając w efekcie nieostry i powiększony rysunek. Papier mocno nasączony preparatem po przyłożeniu do kamienia może zatrawić powierzchnię. Aby tego uniknąć należy odsączyć go kładąc czystą stroną na bibule filtracyjnej. Kamień do przedruku powinien być wygładzony a powierzchnia uczulona wg znanej metody lub co najmniej podgrzana ciepłym powietrzem. Przedruk należy wykonać krótko po nadaniu farbą, gdyż papier i farba na tonerze wysychają dość szybko. Po położeniu odbitki ksero z farbą na wierzch musimy położyć bibułę filtracyjną i warstwę makulatury. Podczas tłoczenia bibuła odbiera nadmiar wilgoci chroniąc kamień przed zakwaszeniem. Najczęściej materiał przedrukowy wymaga dalszych uzupełnień i retuszu z dorysowywaniem, dlatego powierzchnia powinna być w pełni podatna na dalsze zatłuszczanie. Przedruk z odbitki ksero wykonuję na prasie litograficznej lub wklęsłodrukowej. Tłoczenie wykonujemy tylko w jednym kierunku, stopniowo zwiększając docisk.

Po wykonaniu przedruku zdejmiemy ostrożnie odbitkę ksero. Papier z odbitką ksero laserowego często silnie przykleja się do kamienia. Jeśli po ponownym zmoczeniu powierzchni wodą nie schodzi w całości, proponuję z usunięciem resztek papieru i retuszem, wstrzymać się do następnego dnia. Farba w tym czasie wystarczająco mocno zatłuści nam kamień. Tym razem usuwanie resztek papieru ksero w dużej wodzie nie uszkodzi i nie osłabi śladu na kamieniu. Na kamieniu odciska się tylko warstwa farby, odbitka ksero właściwie nie ulega zniszczeniu i może posłużyć nam do wykonania kolejnych przedruków. Należy wziąć pod uwagę, że efektem rozwarstwienia wilgotnego papieru będzie rozjaśnianie tonów i znaczne podwyższenie kontrastu rysunku na odbitce ksero.

Wykorzystując możliwość nadawania farby na odbitkę ksero, możemy przenieść rysunek na inne podłoże np. papier, linoleum, blachę. Istotną cechą tej metody jest równocześnie odwrócenie rysunku. Przy zastosowaniu bezpośredniego przyłożenia papieru do matrycy (podczas druku) na odbitce uzyskujemy ponownie rysunek odwrócony w prawo. Wydaje mi się, że przy poznaniu i opanowaniu tej części dość łatwej metody możemy przeprowadzić wiele interesujących eksperymentów. Zatłuszczenie na kamieniu uzyskane metodą przedruku anastatycznego z odbitki ksero należy traktować i preparować jak rysunek wykonany tuszem litograficznym. Po wyschnięciu farby, kamień talkujemy i gumujemy. Jeżeli przedruk wyszedł słabo, warto po kilku dniach nie zmywając rysunku terpentyną wzmocnić go przez nadanie farbą przedrukową. Po 2-3 dniach uzyskamy skuteczne dotłuszczenie rysunku. Przewidując łączenie przedruku z inną techniką należy przygotować powierzchnię kamienia do odpowiedniej techniki rysunkowej. Przedruk z odbitki ksero dzięki swej perfekcyjności nosi cechy fotografii reprodukowanej na ksero, który warto wzbogacić innymi działaniami. Możemy także wykonać kompozycję w dużym formacie bez konieczności stosowania powiększeń rysunku na jednym papierze. Do przedruku wykorzystujemy odpowiednio przygotowane mniejsze fragmenty odbitek ksero, które po preparowaniu układamy na kamieniu we wcześniej oznaczonych miejscach i tłoczymy na prasie.

Przykład przedruku anastatycznego z odbitki ksero na kamieniu gładzonym. Materiałem wyjściowym jest odbitka ksero starych rycin, opracowanych czarną kreską. Na górze - wykorzystano zwykłe ksero z maszyny Canon. Na dole - ten sam materiał, odbitka laserowa. Jakość i czystość kreski można poprawić przez wykonanie przedruku na kamieniu wypolerowanym oraz użyciem krótszej farby przedrukowej.

Materiałem wyjściowym jest ksero ze zdjęcia czarno-białego wykonane na papierze twardym. Przedruk na górze, kopia zwykła. Na dole - ksero laserowe. Kamień gładzony, średniej twardości.

Przedruk z odbitki ksero ze zdjęcia kolorowego. Kopia ksero musi być czarno-biała, na górze przykład z odbitki zwykłej, dół - ksero laserowe. W transpozycji materiału barwnego na walor, część kolorów czytana jest jako biel lub bardzo jasne palmy. Grupa kolorów czerwonych oddana jest jako czernie lub ciemne tony. Przedrukowanie materiału na kamień groszkowany umożliwia opracowanie rysunku kredą i prószem.

Obraz faktur uzyskany dzięki zreprodukowaniu przez aparat kserokopiarki obiektów położonych bezpośrednio na szybie maszyny kopiującej. W ten sposób można uzyskać interesujące efekty bez konieczności posługiwania się fotograficznym materiałem wyjściowym. Obiekty górne zostały zreprodukowane na aparacie zwykłym, dolne z maszyny i kopii laserowej.

Obraz faktur z przedruku. Rysunek został wykonany na papierze o grubej fakturze, następnie zreprodukowany w powiększeniu. Wykorzystano fragmenty odbitek ksero.

Fragment rysunku wykonanego ołówkiem w plenerze. Zreprodukowanie na ksero zwykłym (góra) lub laserowym (dół) daje interesujący materiał do dalszego opracowywania. Charakter rysunku wyjściowego można zachować przedrukowując materiał na wygroszkowaną powierzchnię kamienia. Odbitki te najbardziej zbliżone są charakterem do rysunków wykonanych na papierach przedrukowych z emulsją klejową i rysowanych kredą litograficzną.