HOME  POLSKI
BIOGRAFIA
LITOGRAFIA   LINKI


• O Litografii      • Przedruk anastatyczny
• Kolor w grafice - wprowadzenie      • Kolor w grafice
• Świat barw      • Litografia czarno-biała
OBIEKTY  
DYDAKTYKA  
STUDIO WW  
KONTAKT  

PODRĘCZNIK LITOGRAFII CZARNO-BIAŁEJ

12. Lawowanie asfaltem i szelakiem

Technika ta jest może "mało litograficzna" , gdyż wykorzystuje kamień tylko jako podłoże, lecz daje obok klasycznego lawowania z użyciem tuszu, wyjątkowo piękne "litograficzne" efekty. Każdy, kto usiłował zamalować równo powierzchnię kamienia asfaltem przygotowując podkład do ossa-sepii wie, że nie jest to łatwe. Co prawda ślady pędzla częściowo znikają, ale podczas silnego trawienia rysunku mogą znów pojawić się jako jaśniejsze miejsca.

Możliwość przetrawienia warstwy ochronnej można wykorzystać podczas rysowania rozcieńczonym asfaltem syryjskim. Plama uzyskana normalną gęstością asfaltu będzie nawet podczas silnego trawienia skutecznie chroniła kamień przed działaniem kwasu. Rozcieńczając asfalt, który bardzo łatwo rozpuszcza się np. w terpentynie, możemy wprowadzić na kamień plamą o mniejszej gęstości. Podobnie zachowuje się roztwór szelaku. Używamy go w litografii do wykonywania szybkiego retuszu i tzw. odwrotek. Szelak rozpuszcza się w alkoholach np. denaturacie. Pod działaniem odpowiedniego rozcieńczalnika oba materiały zachowują podobne właściwości. Materiały te możemy wprowadzić w kałużę rozcieńczalnika lub rozcieńczając wyjściowy roztwór do odpowiedniej gęstości malować jak akwarelą. Przeszkodą uzyskania precyzyjnego rysunku jest tendencja do rozpływania się w trakcie malowania i rozpuszczania wcześniej położonej warstwy. Kreska wprowadzona piórem lub cienkim pędzlem rozpłynie się na boki.

Chcąc wprowadzić następną warstwę musimy odczekać do wyschnięcia podłoża. Efektem, który może także przeszkadzać jest tworzenie się przy zbyt grubej warstwie oraz różnicy poziomu plam efekt podobny do reliefu. Mimo miękkości wałka, tak wykonany rysunek nie przyjmuje farby równomiernie, a przy krawędziach szczególnie. Aby tego uniknąć, wprowadzajmy materiał bardzo cienko a jeśli to nastąpi, powstałe różnice możemy zniwelować poprzez zeszlifowanie nadmiaru materiału skrobakami lub przetarcie całości klockiem obciągniętym drobnym papierem ściernym. Działania skrobakami, igłami, groszkowanie lokalne lub ścieranie papierem ściernym należy do czynności rysunkowych tej techniki. Oczywiście czynności te lepiej wykonać na wyschniętej powierzchni. Powstały pył usuniętego materiału, bez obawy o zabrudzenie lub zatłuszczenie kamienia, możemy usunąć mokrą gąbką. Takie działania w nie do końca wyschniętym asfalcie lub szelaku dają wiele interesujących efektów plastycznych. Lawowanie asfaltem lub szelakiem najlepiej wykonać na kamieniach średniej twardości, jasnych i groszkowanych.

W sytuacji, kiedy rysunek opracowany został dodatkowo skrobakami i papierem ściernym, utrwalamy trawiąc kamień niezbyt mocnym preparatem. Rozcieńczony kwas ma łatwy dostęp do kamienia przez odkryte wypukłości ziarna. Szelak lub asfalt pozostający w zagłębieniach stanie się nośnikiem dla farby. Działając tylko pędzlami wprowadzamy materiał na całej powierzchni. Jasność tonów jest wynikiem różnej grubości warstwy asfaltu lub szelaku pokrywających kamień. Ponieważ kamień ma fakturę, wprowadzamy w rozcieńczeniu materiał rysunkowy gromadzi się w zagłębieniach. Na wypukłościach pozostaje warstwa zawierająca zdecydowanie mniej materiału. Trawiąc kamień tym razem mocnym preparatem, przetrawiamy słabiej kryte miejsca. Im warstwa cieńsza, tym trawienie mocniejsze, a wytrawiony punkt będzie większy. Różnica walorów wynika z zależności między wielkością i kształtem przetrawionego punktu a nośnikiem dla farby, który niezależnie od grubości warstwy przyjmuje farbę w równym stopniu. Podczas druku kamień nie dotłuszcza się. Druk jest czysty, a odbitki równe. Ponieważ szelak wysycha bardzo szybko, preparacja i druk może odbywać się tego samego dnia. Rysunek wykonany asfaltem lawowanym musimy wystawić na działanie światła. Dopiero po zgarbowaniu stanie się nierozpuszczalny w terpentynie, a druk będzie możliwy bez obawy o klejenie się asfaltu.


Malowanie asfaltem o gęstości używanej do pokrywania kamienia do ossa- sepii. Uzyskane tony są wynikiem rozcieńczania asfaltu olejkiem terpentynowym. Jasne linie zostały wykonane patykiem w wilgotnym asfalcie. Po wyschnięciu warstwy asfaltu powierzchnia nie była opracowywana papierem ściernym. Efekt różnicy walorów jest wynikiem trawienia mocnym preparatem. Druk został wykonany po zgarbowaniu asfaltu


Przykład zachowania się szelaku wprowadzonego na płaszczyznę kamienia. W części górnej rysunku malowanie rozcieńczonym szelakiem na mokrym podłożu. Dolna partia rysunku wykonana domalowywaniem na wyschniętej plamie. W środkowej części nastąpiło częściowe wymycie szelaku spirytusem. Rysunek uzupełniony prószem czystym spirytusem oraz chlapnięciami z pędzla. Po wyschnięciu szelaku kamień był mocno trawiony preparatem. Podczas druku rysunek miał tendencję do zaczerniania, a widoczny relief z utworzonej warstwy wyrównał się. W przypadku lawowania asfaltem i szelakiem, większe możliwości zastosowania w litografii ma asfalt syryjski

«  poprzedni rozdział         następny rozdział  »




do gory



powrót
design & webmastering Daniel Zagórski